- Những nỗ lực của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhằm dập tắt lạm phát thông qua tăng lãi suất vẫn chưa gây ra suy thoái kinh tế ở Mỹ, nhưng một báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) công bố mới đây cho thấy các hành động của ngân hàng trung ương Mỹ có thể gây ra những hậu quả kinh tế vượt ra ngoài biên giới nước này.

Fed có khả năng tạm dừng tăng lãi suất tại cuộc họp vào tuần này.

Ngân hàng trung ương Mỹ đã tăng lãi suất 10 lần trong hơn một năm, mặc dù lạm phát vẫn cao hơn mục tiêu là 2%. Vào tháng 5, Ủy ban Thị trường Mở Liên bang của Fed đã tăng lãi suất chuẩn thêm 0,25 điểm phần trăm, đẩy lãi suất quỹ liên bang lên phạm vi mục tiêu là 5% -5,25%. Chu kỳ mới nhất đánh dấu tốc độ thắt chặt nhanh nhất kể từ đầu những năm 1980.

Ngân hàng Thế giới trong báo cáo Triển vọng kinh tế toàn cầu gần đây nhất đã nhận định rằng, việc thắt chặt chính sách tiền tệ nhanh chóng ở Mỹ sẽ tác động đặc biệt đến thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển, hay còn gọi là EMDE, và có thể dẫn đến khủng hoảng tài chính và suy thoái trên toàn thế giới.

Sự thắt chặt chính sách quá mức của Fed có thể lan sang các EMDE, điều này có thể dẫn đến lãi suất trong nước cao hơn và đồng tiền mất giá, làm trầm trọng thêm lạm phát. Thực tế đó có thể khiến các doanh nghiệp và chính phủ ở các quốc gia này gặp khó khăn hơn rất nhiều trong việc vay tiền và tiếp cận vốn.

Những phát hiện này được đưa ra trong bối cảnh Ngân hàng Thế giới dự báo rằng nền kinh tế toàn cầu đang ở trong một "trạng thái bấp bênh" khi lãi suất tăng làm giảm tốc độ chi tiêu của người tiêu dùng và đầu tư kinh doanh. Điều này cho thấy một hệ thống tài chính không ổn định hơn đang phải đối mặt với tốc độ tăng trưởng toàn cầu ước tính chậm lại là 2,1%, giảm so với mức 3,1% của năm ngoái.

Các tác giả của báo cáo Triển vọng kinh tế toàn cầu viết: “Với việc lãi suất của Mỹ tăng chủ yếu do lạm phát và các cú sốc phản ứng, triển vọng đối với EMDEs là đáng lo ngại”.

Cú sốc phản ứng, được định nghĩa là sự thay đổi lãi suất sau khi thị trường thay đổi nhận thức về quan điểm của Fed trong việc chống lạm phát, có thể gây ra những tác động đặc biệt lớn đối với EMDEs. Các cú sốc phản ứng và lạm phát có thể làm giảm giá cổ phiếu và làm mất giá tiền tệ. Đồng tiền mất giá có thể dẫn đến chi phí lớn hơn cho thực phẩm và hàng nhập khẩu khác.

Các EMDE có lỗ hổng tài chính dễ bị tổn thương và mất cân bằng kinh tế vĩ mô lớn hơn — chẳng hạn như những nước có xếp hạng tín dụng yếu hơn và thâm hụt tài khoản — có thể đặc biệt dễ bị tổn thương trước xung đột kinh tế và tài chính do việc tăng lãi suất của Mỹ.

Chính sách của Fed có thể sẽ vẫn thắt chặt khi họ cố gắng giảm lạm phát và tác động lan tỏa này có thể xảy ra trong bối cảnh mức nợ cao chưa từng thấy ở nhiều EMDE. Theo báo cáo, gần 60% các quốc gia có thu nhập thấp đang ở trong hoặc có nguy cơ cao lâm vào cảnh túng quẫn vì nợ nần.

Bên cạnh các động thái của Fed, sự hỗn loạn trong hệ thống tài chính Mỹ do một số ngân hàng phá sản vào mùa xuân này cũng có thể đe dọa các EMDE. Do căng thẳng ngân hàng của Mỹ đã làm chậm lộ trình lãi suất dự kiến, EMDEs có thể phải đối mặt với việc xuất khẩu giảm và thị trường tài chính bị gián đoạn trong bối cảnh triển vọng tăng trưởng trầm lắng. Kể từ cuối năm 2021, có thêm nhiều EMDE đã phải đối mặt với việc mất khả năng tiếp cận thị trường và khả năng vỡ nợ cao hơn.