- Thống đốc NHNN cho biết, dấu hiệu đáng ngờ chỉ là dấu hiệu cảnh báo ban đầu. Việc trì hoãn giao dịch khi có dấu hiệu nghi ngờ là để ưu tiên đảm bảo cho an ninh quốc gia, nhưng có thể ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của các tổ chức và cá nhân…

Giải trình trước Quốc hội về hoạt động chống rửa tiền, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, trong quá trình xây dựng dự thảo luật, cơ quan soạn thảo luật đã rà soát các quy định của luật để cố gắng đưa vào luật hóa một số nội dung mà một số nội dung này đang được quy định tại các văn bản dưới luật.

Về ý kiến của một số đại biểu đề nghị bổ sung trong dự thảo luật này những công ty cung cấp dịch vụ tài sản ảo hay kinh doanh tài chính, tiền tệ trên nền tảng công nghệ, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, trong quá trình xây dựng, từ đầu cơ quan soạn thảo đã đưa các hoạt động này vào trong dự thảo luật này, nhưng trong quá trình tham vấn ý kiến nhiều vòng thì các ý kiến cũng cho rằng vì các hoạt động này chưa được quy định trong các văn bản quy định pháp luật hiện hành cho nên chưa nên đưa vào dự thảo luật này.

“Chính vì vậy, trong luật này quy định giao cho Chính phủ sẽ bổ sung đối tượng báo cáo sau khi được sự chấp thuận, đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.” – Thống đốc cho biết.

Về ý kiến đề nghị bổ sung các đối tượng báo cáo liên quan đến những hoạt động như đấu giá tranh cổ vật hay đấu giá quyền sử dụng đất, v.v.. Thống đốc NHNN cho biết, hiện nay, FATF chưa đề cập những hoạt động về đấu giá nhưng FATF (lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế- PV) cũng khuyến nghị các quốc gia khi đánh giá về rủi ro quốc gia, nếu thấy có rủi ro thì có thể bổ sung vào đối tượng báo cáo.

“Hiện nay NHNN cũng đang phối hợp với các bộ, ngành đánh giá rủi ro quốc gia cho giai đoạn 2018-2022 và trong quá trình đánh giá này, các cơ quan bộ, ngành nếu thấy tiềm ẩn những rủi ro rửa tiền thông qua các hoạt động đấu giá thì Chính phủ sẽ báo cáo và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi đưa vào bổ sung về đối tượng.” – bà Hồng báo cáo.

Đối với nhóm vấn đề các đại biểu đặc biệt quan tâm, đó là liên quan đến dấu hiệu đáng ngờ và báo cáo giao dịch đáng ngờ, Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, dấu hiệu đáng ngờ chủ yếu mang tính định tính, và nó chỉ là bước khởi đầu phát hiện ra có một dấu hiệu đáng ngờ, là dấu hiệu cảnh báo ban đầu.

Sau đó, các đối tượng báo cáo, các chủ thể báo cáo sẽ phải tiến hành thu thập thông tin để xem xét xem rằng liệu dấu hiệu này có thực sự có nghi ngờ hay không? Họ sẽ phải đánh giá xem là lịch sử giao dịch của khách hàng này như thế nào, hay họ đối chiếu lại với thông tin khi mà khách hàng đến tổ chức này để thực hiện giao dịch, tức là thông tin xác thực khách hàng, và họ cũng kiểm tra đánh giá xem giao dịch này nó có phù hợp với hoạt động kinh doanh của chủ thể thực hiện giao dịch này hay không.

Khi các chủ thể đối tượng báo cáo thấy nghi ngờ sẽ gửi cho NHNN và NHNN là đơn vị tiếp nhận những thông tin này sẽ tiến hành phân tích, xử lý trên các hệ thống thông tin hiện có của NHNN, đồng thời đối chiếu và lúc đó, nếu thấy thực sự nghi ngờ thì sẽ chuyển cho các cơ quan có thẩm quyền để tiến hành điều tra, xác minh.

“Giao dịch này có phải là giao dịch rửa tiền hay là không thì sẽ được xác định thông qua quá trình điều tra, truy tố, xét xử theo đúng quy định của pháp luật. Ở dự thảo luật này không quy định về định lượng, bởi vì, nếu quy định nhiều về các dấu hiệu mang tính định lượng thì có thể các chủ thể tham gia giao dịch, thực hiện giao dịch sẽ có những cách lách các quy định.” – Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng giải thích.

Về trì hoãn giao dịch, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, về bản chất, trì hoãn giao dịch là một hình thức phong thỏa tạm thời tài sản của khách hàng, được áp dụng khi đối tượng báo cáo thấy có nghi ngờ hoặc phát hiện ra có các cơ sở liên quan đến những danh sách đen (những danh sách của các tổ chức, cá nhân liên quan đến tài trợ khủng bố, hoặc phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, đe dọa đến an ninh quốc gia…); những bên liên quan với các đối tượng hoạt động phạm tội.

Thống đốc NHNN cho biết, quy định này đã có trong Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012, còn ở Luật mới sẽ bổ sung thêm "căn cứ nghi ngờ" để thực hiện trì hoãn giao dịch. Dự thảo luật giao Chính phủ quy định cụ thể các căn cứ nghi ngờ và cơ quan soạn thảo cũng sẽ thực hiện theo các khuyến nghị của FATF. Trên cơ sở đó, các đối tượng báo cáo sẽ có căn cứ để thực hiện trì hoãn các giao dịch.

Theo bà Hồng, việc trì hoãn giao dịch để ưu tiên đảm bảo cho an ninh quốc gia, nhưng có thể ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của các tổ chức và cá nhân. Do đó, để tránh lạm dụng, luật đã quy định thời hạn trì hoãn sẽ không quá 3 ngày kể từ ngày thực hiện . Đối tượng báo cáo được miễn trách nhiệm pháp lý nếu họ thực hiện theo đúng các quy định của luật. Còn nếu họ không thực hiện theo đúng các quy định của luật mà gây tổn hại đến quyền và lợi ích của các tổ chức, cá nhân thì sẽ phải chịu trách nhiệm theo các quy định của Bộ luật Dân sự và Bộ luật Tố tụng dân sự và ở trong luật này thì giao cho Chính phủ quy định chi tiết.

Liên quan đến bảo mật thông tin khách hàng và bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng, Thống đốc NHNN giải thích, luật quy định trách nhiệm của các đối tượng báo cáo, kể cả trực tiếp làm hay thuê một công ty, tổ chức thứ ba thì đều phải tuân thủ các quy định về bảo mật của Nhà nước cũng như bảo mật những thông tin xác minh của khách hàng, nếu không thực hiện sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.