- Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật (UBPL) của Quốc hội cho biết, trong 5 năm, tại 63 Cục Thuế cấp tỉnh đã thực hiện hơn 31.000 cuộc thanh tra, thu hơn 33,5 nghìn tỷ đồng, bằng 78% số thu qua thanh tra toàn ngành. Do vậy, nếu bỏ chức năng thanh tra của Cục Thuế, Cục Hải quan thì sẽ có nguy cơ thất thu thuế nhiều nghìn tỷ đồng…

Sáng 25/10, trước khi tiến hành thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), các ĐB Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật này.

Đề nghị không bó thanh tra huyện

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, đối với vấn đề Thanh tra huyện, mặc dù còn một số ý kiến đề nghị không tổ chức Thanh tra huyện hoặc không thành lập Thanh tra huyện tại một số đơn vị hành chính cấp huyện có quy mô nhỏ, dân số ít, không có nhiều yêu cầu về thanh tra, nhưng Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nhận thấy, Thanh tra huyện đã có quá trình hình thành và phát triển ổn định, lâu dài.

“Những bất cập trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện thời gian qua không phải do thiết chế này không còn phù hợp mà vì chưa được bố trí đủ nguồn lực để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Việc không duy trì Thanh tra huyện tuy giảm được số lượng lớn cơ quan, nhưng sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước trên địa bàn các đơn vị hành chính cấp huyện.”- Chủ nhiệm UBPL giải thích.

Do đó, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho quy định về Thanh tra huyện như trong dự thảo Luật. Đồng thời, đề nghị Chính phủ sớm có giải pháp căn cơ, đồng bộ để khắc phục những hạn chế, yếu kém trong hoạt động của Thanh tra huyện thời gian qua, trước hết cần khẩn trương kiện toàn tổ chức, biên chế, bảo đảm các điều kiện cần thiết để Thanh tra huyện có đủ năng lực thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao.

Về việc thành lập Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ; thanh tra Cục thuộc Tổng cục, nhiều ý kiến tán thành với quy định của dự thảo Luật về thành lập Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ, nhưng đề nghị quy định rõ trong Luật tiêu chí thành lập. Một số ý kiến đề nghị không thành lập Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ, vì việc thành lập tổ chức mới sẽ phát sinh thêm biên chế, không phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW.

Ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, theo quy định của Luật Thanh tra hiện hành thì tại các Tổng cục, Cục thuộc Bộ không thành lập tổ chức thanh tra chuyên ngành, nhưng để đáp ứng yêu cầu quản lý thì Luật quy định Chính phủ xem xét, quyết định giao một số Tổng cục, Cục thuộc Bộ thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành.

Trên thực tế, tại các cơ quan này đã tổ chức đơn vị tham mưu về công tác thanh tra và bố trí đội ngũ công chức làm công tác thanh tra. Bên cạnh đó, để đáp ứng yêu cầu quản lý hoặc theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, trong một số luật đã quy định việc thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành tại Tổng cục, Cục thuộc Bộ.

“Do đó, việc dự thảo Luật quy định thành lập Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ là nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn về tổ chức cơ quan thanh tra chuyên ngành tại một số Tổng cục, Cục thuộc Bộ; tạo cơ sở pháp lý minh bạch cho hoạt động thanh tra chuyên ngành tại các cơ quan này. Việc thành lập này về thực chất không làm phát sinh tổ chức, biên chế mới do hiện tại ở các cơ quan này đã có bộ máy và biên chế làm nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành, bảo đảm phù hợp với yêu cầu của Nghị quyết số 18-NQ/TW“ - Giải trình tiếp thu chỉnh lý Dự thảo Luật nêu rõ.

Bên cạnh đó, ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, để kiểm soát chặt chẽ việc thành lập cơ quan thanh tra tại Tổng cục, Cục thuộc Bộ, UBTVQH xin tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội quy định rõ trong Luật các tiêu chí, nguyên tắc thành lập theo hướng Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ được thành lập trong 03 trường hợp cụ thể.

Nguy cơ thất thu hàng chục nghìn tỷ nếu bỏ thanh tra Cục Thuế

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cũng cho hay, dự thảo Luật trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 3 không quy định việc thành lập cơ quan thanh tra tại Cục là đơn vị đóng tại địa phương thuộc Tổng cục. Tuy nhiên, qua rà soát cho thấy để đáp ứng yêu cầu quản lý, một số luật hiện hành như Luật Quản lý thuế, Luật Thống kê đã quy định giao các cơ quan ngành dọc đóng tại địa phương (Cục Thuế, Cục Hải quan, Chi cục Thuế, Chi cục Hải quan địa phương, Cục Thống kê cấp tỉnh) thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành.

Chỉ tính riêng trong lĩnh vực thuế, theo báo cáo của Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính, trong giai đoạn 2017 - 2021 các đơn vị làm công tác thanh tra, kiểm tra thuế tại 63 Cục Thuế cấp tỉnh đã thực hiện hơn 31.000  cuộc thanh tra, chiếm 99% tổng số cuộc thanh tra của toàn ngành, qua đó thu hơn 33,5 nghìn tỷ đồng, bằng 78% số thu qua thanh tra toàn ngành.

“Như vậy, nếu không tổ chức cơ quan thanh tra tại Cục Thuế địa phương thì chỉ với đội ngũ công chức tại Thanh tra Tổng cục Thuế không thể đảm đương được khối lượng công việc rất lớn mà các cơ quan thanh tra thuế tại địa phương đang đảm nhiệm. Bộ Tài chính cho rằng nếu bỏ chức năng thanh tra của Cục Thuế, Cục Hải quan (tỉnh, khu vực) thì ngân sách nhà nước sẽ có nguy cơ thất thu thuế nhiều nghìn tỷ đồng.” – Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nêu rõ.

Vì vậy, ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH đề nghị bổ sung quy định về thành lập cơ quan thanh tra tại Cục thuộc Tổng cục được tổ chức theo hệ thống ngành dọc đặt tại địa phương, có phạm vi đối tượng quản lý lớn, quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội và được luật giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra.

Việc ràng buộc điều kiện “được Luật giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra” sẽ giúp kiểm soát chặt chẽ việc thành lập cơ quan thanh tra tại các đơn vị này, bảo đảm phù hợp với yêu cầu của Nghị quyết số 18-NQ/TW. Đối với Chi cục đóng tại địa phương, do hoạt động của Thanh tra Cục có thể bao quát được yêu cầu về thanh tra ở các địa bàn Chi cục phụ trách, đề nghị không quy định việc thành lập cơ quan thanh tra tại các Chi cục.

Về Thanh tra sở, nhiều ý kiến tán thành với dự thảo Luật quy định giao UBND cấp tỉnh quyết định việc thành lập Thanh tra sở. Một số ý kiến đề nghị không phân quyền vấn đề này cho UBND cấp tỉnh, vì sẽ dẫn đến tình trạng thực hiện thiếu thống nhất. Một số ý kiến đề nghị giao Chính phủ quy định cụ thể một số sở thành lập tổ chức Thanh tra sở để thực hiện thống nhất trong cả nước, còn lại giao UBND cấp tỉnh quyết định để phù hợp với thực tiễn ở địa phương.

UBTVQH đề nghị tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội quy định theo hướng Thanh tra sở được thành lập trong một số trường hợp cụ thể.

Về trình tự, thủ tục tiến hành hoạt động thanh tra, tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng phân định rõ trình tự, thủ tục tiến hành một cuộc thanh tra hành chính và trình tự, thủ tục tiến hành một cuộc thanh tra chuyên ngành để bảo đảm phù hợp với tính chất, đặc thù của từng loại hình hoạt động thanh tra.

Đồng thời, các quy định tại Chương IV về hoạt động thanh tra đã được rà soát, sắp xếp lại và chỉnh lý, bổ sung các nội dung cụ thể để làm rõ các bước, các thủ tục trong quy trình thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành.

 Cùng với đó, tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát dự thảo Luật để chỉnh lý, bổ sung, làm rõ các quy định về tránh sự chồng chéo, trùng lặp ngay trong nguyên tắc hoạt động thanh tra, nhiệm vụ, quyền hạn của từng cơ quan thanh tra, về xây dựng, ban hành kế hoạch thanh tra, về thu thập thông tin để chuẩn bị thanh tra…

Về trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan thanh tra và Đoàn thanh tra, theo Chủ nhiệm UBPL Hoàng Thanh Tùng, tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý dự thảo Luật, quy định cụ thể và phân định rành mạch trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước, người ra quyết định thanh tra, Trưởng đoàn thanh tra và thành viên khác của Đoàn thanh tra.