KTS Lê Văn Lân: Tiếc cho Cung thiếu nhi Hà Nội

(VnMedia) - Dù đã ở tuổi thất thập cổ lai hi nhưng Kiến trúc sư Lê Văn Lân vẫn còn rất minh mẫn và đầy tâm huyết, trăn trở với những công trình kiến trúc của Thủ đô, trong đó đặc biệt là công trình Cung thiếu nhi Hà Nội mà ông được giao thiết kế từ khi miền Bắc còn đang trong giai đoạn vô cùng khó khăn của cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước và xây dựng Chủ nghĩa Xã hội.

Sau khi có thông tin Hà Nội sẽ xây dựng Cung thiếu nhi mới ở quận Cầu Giấy, Kiến trúc sư Lê Văn Lân đã có cuộc nói chuyện với VnMedia về công trình mang đầy tính lịch sử này của Thủ đô.

Kiến trúc sư Lê Văn Lân, người thiết kế Cung thiếu nhi Hà Nội - ảnh: Tuệ Khanh

- Được biết ông là người đã thiết kế ra Cung thiếu nhi Hà Nội, một “ngôi nhà” đã gắn kết với rất nhiều thế hệ tuổi thơ của thiếu nhi Thủ đô, xin ông chia sẻ đôi điều về việc ra đời ngôi nhà tuổi thơ đặc biệt này.

Công trình này được nghiên cứu thiết kế vào cuối cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước và được xây dựng ngay sau đó. Bấy giờ thiếu nhi Hà Nội đi sơ tán chưa về hết, dân số Hà Nội cũng chẳng đông như hiện nay, nhưng lãnh đạo Thành phố đã thấy các cháu thiếu nhi bị thiệt thời nhiều quá, việc sinh hoạt vui chơi học tập của các cháu ở ngoài nhà trường là rất cấp thiết. Trên cơ sở của khu Ấu trĩ viên có từ thời Pháp thuộc, chúng tôi được giao nhiệm vụ thiết kế một Câu lạc bộ thiếu nhi cho quận Hoàn Kiếm, nơi có vị trí trung tâm của Thành phố lúc bấy giờ, với tính chất là một cơ sở sinh hoạt mang tính khu vực.

Cũng vào lúc này, nhà nước và Thành phố cũng chuẩn bị cho xây dựng một Cung thiếu nhi có quy mô lớn và đồng bộ hơn ở khu Vườn Bách Thảo với sự trợ giúp thiết kế và đầu tư của Liên Xô. Đồ án này sau đó chỉ dừng lại ở khâu thiết kế sơ bộ.

Công trình xây dựng xong, được Thành phố đặt tên là Nhà văn hóa thiếu nhi Hà Nội. Từ đấy, nó trở thành nơi lui tới của đông đảo các thế hệ thiếu nhi Thủ đô, cũng là nơi thăm viếng và tiếp xúc của nhiều đoàn khách và bè bạn nước ngoài, từ cấp nguyên thủ quốc gia cho tới những hội đoàn quần chúng. Là cơ sở nghiên cứu về phương pháp trong hoạt động vui chơi của trẻ em, lan tỏa và trao đổi kinh nghiệm tới nhiều địa phương trong nước, nơi để các em vui chơi, chơi mà học. Nơi để phát hiện và ươm mầm những tài năng cho mai sau – theo lời Bác Hồ dạy, mà sẵn sàng.

Từ ngày đất nước đổi mới, nơi đây được mang tên Cung thiếu nhi Hà Nội.

Cung thiếu nhi Hà Nội, nơi ươm mầm tài năng của nhiều thế hệ thiếu nhi Thủ đô - ảnh: Tuệ Khanh

- Gần 50 năm qua, kỷ niệm nào về Cung thiếu nhi Hà Nội khiến ông nhớ nhất?

Kỷ niệm thì nhiều lắm, nhưng nổi lên trên tất cả là tình cảm của các cấp lãnh đạo thành phố Hà Nội ngày ấy với các cháu. Chiến tranh vừa kết thúc, công việc thì bộn bề, có ai quên được Chủ tịch Thành phố Trần Vỹ hàng sáng trước giờ tới Ủy ban vẫn có mặt ở công trường để theo dõi và động viên công nhân xây dựng. Rồi buổi chiều, sau khi rời Ủy ban hay trở về từ ngoại thành, ông lại qua công trường đốc thúc, ngắm nghía có lúc đến cả nửa tiếng đồng hồ. Ông sờ nắn từng chi tiết và các ô cửa bằng sắt… rồi ông yêu cầu gọi thợ làm ô tô đến để mài, đánh giấy ráp và bả ma tít cho thật nhẵn trước lúc sơn…

Những tình tiết đó nay kể lại, có người có thể thấy có cái gì đó chưa “chuyên nghiệp”, nhưng tất cả thực sự đều rất cảm động. Cả công trường cũng như những anh chị em thiết kế chúng tôi, tất cả đều cuốn hút vào cái sôi nổi và nhiệt tình đó. Hà Nội của chúng ta những năm tháng ấy là thế.

- Hà Nội đang có kế hoạch xây dựng Cung thiếu nhi mới tai Quận Cầu Giấy, ý kiến củ ông về kế hoạch này thế nào?

Tôi không rõ về kế hoạch này lắm, nhưng việc có được một Cung thiếu nhi mới là rất đáng mừng bởi nhu cẩu cho sự nghiệp chăm sóc bồi dưỡng thiếu nhi là rất lớn. Tất nhiên, ngoài một cơ sở chính, luôn cần những cơ sở phụ trợ hoặc phân cấp, được bố trí tới nhiều địa điểm khác nhau trong toàn thành phố. Có vậy, phụ huynh và các cháu mới dễ tiếp cận và tạo nên sự bình đẳng trong cộng đồng.

- Còn với Cung thiếu nhi hiện nay thì sao, thưa ông?

Từ lợi thế về vị trí và cảnh quan, truyền thống phát hiện và ươm mầm tài năng, nơi từng lưu giữ những hình ảnh về Đảng, Nhà nước và Lãnh tụ, lại có một cơ sở vật chất hoàn chỉnh và chuyên biệt cho các cháu, tôi nghĩ rằng Thành phố chắc rồi sẽ tiếp tục sử dụng một cách hiệu quả nhất đối với công trình, có sự trân trọng như với một địa chỉ văn hóa đã gắn bó với người Hà Nội, chắt chiu hình thành trong những thời khắc thật đáng ghi nhớ.

Cũng đúng như nội dung phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ về Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội 2030, tầm nhìn 2050, đã xác định Cung thiếu nhi hiện nay nằm trong số những công trình kiến trúc Thành phố sẽ giữ lại lâu dài. Và tất nhiên, là để sử dụng cho các cháu thiếu nhi.

- Nhưng cũng có ý kiến cho rằng Cung thiếu nhi này hiện nay đã xuống cấp và quá sập xệ?

Bất kỳ công trình nào, dù vừa xây, không giữ gìn, sử dụng tùy tiện đều sẽ nhanh chóng sập xệ, nói gì với công trình sử dụng đã bốn năm chục năm. Dùng mà không sửa chữa, dùng mà ngăn chia cơi nới tùy tiện thì có gì nữa đề mà bàn luận?

Đây là một công trình hiện đại, giá trị kiến trúc và hiệu quả sử dụng cho tới nay chưa dễ những công trình xây mới vượt qua. Tôi thật sự cảm kích về ý kiến của Chủ tịch Thành phố Nguyễn Thế Thảo khi xem đồ án cải tạo ngôi nhà này vào 3 năm trước do Thành đoàn Hà Nội lập, với đầy những đập phá và đắp điếm phù phiếm, đã chỉ thị: Phải giữ nguyên trạng kiến trúc cũ, không xây thêm mà phải phá bỏ các chỗ cơi nới… Tiếc là mọi việc đến nay đều chưa được thực hiện.

- Ngày nay, khi đi qua Cung thiếu nhi, thấy người ta bán cà phê giải khát, cảm giác của ông thế nào?

Buồn, và vô cùng sốt ruột. Các cháu thiếu nhi chắc cũng vậy, nhất là còn phải nghe cả tiến “zô, zô” của người lớn. Các cháu thì đã có chỗ giải khát và điểm tâm riêng của mình rồi, dù có đưa kem để dỗ thêm bọn trẻ, cũng chẳng có cháu nào vui được với cách kinh doanh quá trớn ấy. Một môi trường sư phạm cơ mà!

- Nếu muốn gửi gắm một thông điệp cho lãnh đạo Thành phố, ông sẽ nói gì?

Tôi chỉ mong các em nhỏ luôn được hạnh phúc, được hưởng những điều tốt đẹp nhất. Vì các cháu mà nhiều khó khăn người lớn có thể làm được bằng nhiều cố gắng và hy sinh mà vui vẻ vượt qua.

- Xin cảm ơn Kiến trúc sư.