- Đồng tình với việc mạnh tay chống tham nhũng, song đại biểu Quốc hội Mai Thị Phương Hoa cũng cảnh báo, sau một số vụ án lớn “có thể dẫn đến hệ lụy người ta không dám làm gì, không dám quyết gì, không dám tham mưu, đề xuất gì cả, cứ đóng băng lại, vì làm là sợ vi phạm hoặc có làm thì rất dè dặt”.

Phát biểu về kết quả thực hiện và xử lý tội phạm tham nhũng, đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định Mai Thị Phương Hoa  - Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, đánh giá cao việc trong thời gian vừa qua nhiều vụ án tham nhũng lớn đã được điều tra, khám phá và được đưa ra truy tố, xét xử, đáp ứng được công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng và tạo sự đồng thuận trong nhân dân.

“Đáng lưu ý là một số vụ án tham nhũng đã được cơ quan tiến hành tố tụng chứng minh được yếu tố tham nhũng, yếu tố chiếm đoạt, hay nói cách khác là chứng minh được hành vi đưa và nhận hối lộ để xử lý nghiêm minh” – ĐB Mai Thị Phương Hoa nói và cho rằng, điều này cho thấy các cơ quan tiến hành tố tụng đã có nhiều cố gắng trong việc đấu tranh, thuyết phục để các bị cáo thừa nhận hành vi.

Tuy nhiên, theo ĐB Hoa, trên thực tế vẫn còn nhiều vụ án lớn mà dư luận nghi ngờ có dấu hiệu tham nhũng nhưng cơ quan tiến hành tố tụng không chứng minh được hành vi đưa và nhận hối lộ nên phải xử lý về tội phạm kinh tế như tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ hoặc tội cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

“Phải nói rằng việc chứng minh này là rất khó vì các đối tượng thường tìm mọi cách che giấu hành vi và việc đưa và nhận hối lộ rất khó chứng minh, đa phần chỉ chứng minh khi qua phạm tội quả tang mà khó chứng minh qua án truy xét. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng khó nhưng không phải là không làm được” – ĐB tỉnh Nam Định nêu quan điểm.

Dẫn chứng cho nhận định này, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp, nêu: Vụ án Nguyễn Văn Dương, Phan Sào Nam và các đồng bọn trong quá trình bị điều tra về các tội như đánh bạc, tổ chức đánh bạc, rửa tiền thì còn bị khởi tố về hành vi đưa hối lộ. Sau đó được Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Phú Thọ ra quyết định đình chỉ miễn trách nhiệm hình sự về tội đưa hối lộ do được hưởng chính sách khoan hồng của nhà nước.

“Như vậy, lời khai về việc đưa hối lộ vẫn còn đó. Đáng lưu ý là trong vụ án này, không có bị cáo nào bị truy tố về tội nhận hối lộ. Chính vì vậy, tại phiên phúc thẩm Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hà Nội đã kiến nghị tiếp tục điều tra làm rõ lời khai về việc đưa hối lộ, nhưng đến nay kiến nghị này vẫn chưa có kết quả thực hiện” – ĐB Mai Thị Phương Hoa nêu lại sự việc.

Theo bà Hoa, việc chậm trễ này đã làm cho dư luận bức xúc và cho rằng việc xử lý tham nhũng vẫn còn chưa nghiêm, chưa triệt để. Đồng thời dư luận cũng băn khoăn đặt câu hỏi phải chăng hành vi đưa và nhận hối lộ khó chứng minh hay còn có nguyên nhân chủ quan nào khác?

“Chúng tôi đề nghị trong thời gian tới, cơ quan tiến hành tố tụng cần đẩy nhanh tiến độ giải quyết giai đoạn 2 của vụ án này để làm rõ hành vi đưa và nhận hối lộ.” – ĐB tỉnh Nam Định nhấn mạnh.

Nêu việc một số vụ án tham nhũng lớn khi hành vi phạm tội đã được chứng minh, khi một số bị cáo đã nộp lại rất nhiều tiền và được cơ quan điều tra đề nghị cho hưởng chính sách hình sự đặc biệt, ĐB Mai Thị Phương Hoa cho rằng, “bất cứ người nào đã thực hiện tội phạm thì phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội của mình”.

“Trường hợp thành khẩn khai báo, tích cực hợp tác với cơ quan tiến hành tố tụng, tự nguyện khắc phục hậu quả thì sẽ được hưởng tình tiết giảm nhẹ theo quy định của pháp luật, thậm chí có thể được áp dụng hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt nếu có nhiều tình tiết giảm nhẹ” – ĐB Hoa đồng tình.

Tuy nhiên, bà Hoa đề nghị cơ quan điều tra làm rõ chính sách hình sự đặc biệt, vì theo bà, “chính sách này vừa không rõ về nội hàm, không được quy định trong bất cứ văn bản pháp luật hình sự và tố tụng hình sự nào”.

“Nếu muốn thực hiện thì cần quy phạm hóa để quyết định rõ trường hợp nào được áp dụng, đối tượng nào được áp dụng và nếu được áp dụng thì được hưởng những gì. Có như vậy mới bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật và sự công bằng trong việc áp dụng chính sách hình sự” – ĐB tỉnh Nam Định nêu quan điểm.

Có thể “người ta” không dám làm vì sợ vi phạm

 Theo ĐB Hoa, đã đến lúc cần phải rút ra bài học về quản lý kinh tế, phải rà soát lại xem cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật cho những lĩnh vực có liên quan, việc gì là đúng và phù hợp, vấn đề gì bị sơ hở và dễ bị lợi dụng.

Đặc biệt, bà Hoa cho rằng, công tác thanh tra, kiểm tra phải tiến hành thường xuyên và chấn chỉnh ngay những sai phạm khi đang còn ở trong giai đoạn nguy cơ, không để đến khi sự việc xảy ra nghiêm trọng mới phát hiện và xử lý.

Một trong những hệ luỵ được ĐB Hoa cảnh báo, đó là có tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo giữa các quy định đẩy những người thực hiện vào tình trạng “thế nào cũng được”, nhưng đến khi các cơ quan chức năng vào cuộc tiến hành thanh tra, kiểm tra thì thường bị xem là sai phạm, chưa nói đến yếu tố vụ lợi, ngay cả với những người trung thực, ngay thẳng nếu rơi vào tình huống đó cũng có thể vi phạm do pháp luật quy định không rõ ràng.

Ngoài ra, ĐB tỉnh Nam Định cũng cảnh báo, sau một số vụ án lớn như vậy “có thể dẫn đến hệ lụy người ta không dám làm gì, không dám quyết gì, không dám tham mưu, đề xuất gì cả, cứ đóng băng lại, vì làm là sợ vi phạm hoặc có làm thì rất dè dặt”

“Chúng tôi muốn nói rằng, xử lý nghiêm tội phạm tham nhũng là rất tốt nhưng sẽ là tốt hơn nếu chúng ta có những biện pháp phòng ngừa từ xa, từ gốc rễ vấn đề có thể nảy sinh tham nhũng, đó mới là giải pháp căn cơ” – Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội nêu ý kiến.