- Trách nhiệm giảm ô nhiễm nhựa hiện đang chủ yếu đặt vào người tiêu dùng và cơ quan quản lý rác thải. Tuy nhiên, những nỗ lực này sẽ không hiệu quả trừ phi toàn bộ chuỗi giá trị nhựa cùng bắt tay hành động.

Đó là lời cảnh báo trong một báo cáo mới công bố ngày 5/3 của Quỹ quốc tế tổ chức bảo tồn thiên nhiên (WWF): Giải quyết ô nhiễm nhựa thông qua trách nhiệm.

Báo cáo, được phát hành trước cuộc họp của Hội đồng Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEA) tại Nairobi vào tuần tới, cảnh báo rằng tới năm 2030 sẽ có thêm 104 triệu tấn nhựa có khả năng gây ô nhiễm các hệ sinh thái của trái đất, nếu như chúng ta không quyết liệt thay đổi tình trạng hiện thời. Việt Nam hiện nay được coi là một trong những quốc gia thải ra biển lượng rác nhựa lớn nhất thế giới.

Lượng rác nhựa này đang tàn phá hệ sinh thái và các loài hoang dã. Hơn 270 loài được ghi nhận bị tổn thương do vướng phải đồ nhựa và hơn 240 loài được ghi nhận là ăn phải đồ nhựa. Hàng năm, cả con người và các loài động vật tiếp tục tiếp nhận nhựa vào cơ thể thông qua thực phẩm và nguồn nước uống. Tác động của việc ăn phải nhựa này vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ.

Cũng theo báo cáo, nếu như chúng ta có những lựa chọn sai lầm về quản lý rác thải như hiện nay thì vào năm 2030 tổng lượng phát thải khí CO2 theo vòng đời thông thường của nhựa sẽ tăng 50%, và lượng khí CO2 thải ra sẽ tăng gấp ba lần do phương pháp xử lý rác sai chuẩn là đốt cháy nhựa.

Ông Marco Lambertini, Tổng Giám đốc của WWF Quốc tế nhận xét: “Các phương pháp sản xuất, sử dụng và xử lý nhựa hiện nay của chúng ta đang có những lỗi cơ bản. Đó là một hệ thống thiếu trách nhiệm và đang hoạt động theo cách mà chắc chắn sẽ tiếp tục rò rỉ rất nhiều nhựa ra môi trường tự nhiên.”

“Chúng ta đang ở giữa cuộc khủng hoảng nhựa và biết rằng ô nhiễm nhựa không chỉ là một hình ảnh xấu xí – nó là mối đe doạ đối với các sinh vật biển và chúng ta chỉ đang bắt đầu tìm hiểu tác động của sự ô nhiễm này đối với con người. Vấn đề này chỉ thực sự có thể giải quyết nếu chúng ta áp dụng đúng mức trách nhiệm trong toàn bộ chuỗi cung cấp và giá trị nhựa, từ thiết kế đến xử lý. Chúng ta có thể giải quyết cuộc khủng hoảng nhựa này và nó đòi hỏi tất cả các nhân tố chịu trách nhiệm đối với những sản phẩm nhựa họ dùng.”

Tại cuộc họp UNEA, diễn ra từ 11-15 tháng 3 tới đây, ô nhiễm nhựa sẽ là một vấn đề môi trường chính mà các nhà lãnh đạo trên thế giới phải thảo luận. Tại cuộc họp này, WWF kêu gọi các chính phủ bắt đầu đàm phán về một hiệp định quốc tế có tính pháp lý về ô nhiễm nhựa đại dương. Hiệp định này cần xác định các mục tiêu quốc gia và có một hệ thống báo cáo minh bạch có thể áp dụng được với các công ty. Thêm vào đó, hiệp định nên có quy định về hỗ trợ tài chính và kỹ thuật đối với các quốc gia có thu nhập thấp.

“Là một trong những quốc gia thải nhựa ra đại dương nhiều nhất, Việt Nam có thể đi đầu trong giải quyết thách thức này, bằng việc ủng hộ sự ra đời một hiệp định quốc tế về nhựa.” ông Benjamin Rawson, Giám đốc Bảo tồn và Phát triển Chương trình của WWF-Việt Nam cho biết. “Tại Việt Nam, nhận thức của mọi người về ô nhiễm nhựa đang gia tăng, và yêu cầu về trách nhiệm của lĩnh vực công và tư cũng ngày càng lớn. Cần phải có một cách tiếp cận toàn diện về quản lý và phát thải rác nhựa để giảm khối lượng nhựa rò rỉ ra môi trường.” Hiện WWF-Việt Nam đang thực hiện một số dự án về nhựa trong đó có sự tham gia của lĩnh vực công và tư tại Phú Quốc để bảo tồn vẻ đẹp của hòn đảo cho phát triển du lịch, một dự án thí điểm về Quản lý Rác thải rắn tại tỉnh Long An và một dự án truyền thông hợp tác với doanh nghiệp Prudential về nâng cao nhận thức thay đổi hành vi nhằm giảm thiểu rác nhựa cho các đối tượng công chúng, học sinh, doanh nghiệp.

Giải quyết ô nhiễm nhựa thông qua trách nhiệm cũng kêu gọi các biện pháp nhằm củng cố thực thi các sáng kiến hiện có như loại bỏ các sản phẩm đồ nhựa dùng một lần, nâng cấp kế hoạch quản lý rác thải quốc gia và đạt 100% tỷ lệ thu gom.

Xuân Hưng