- "Dân họ không cần biết ông đó ở tù bao nhiêu năm mà muốn biết vụ án tham nhũng đó đã thu hồi tài sản tham nhũng đó được chưa, được bao nhiêu? Quan tâm nhất của người dân là thu hồi tài sản tham nhũng", Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nói.

Sáng nay (10/9), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã khai mạc phiên họp thứ 27 với nội dung thảo luận về luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi).

Trình bày những vấn đề lớn của dự luật còn có ý kiến khách nhau, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, đối với phương án xử lý tài sản, thu nhập không giải trình được hợp lý về nguồn gốc (Điều 57), nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị thu hồi tài sản, thu nhập mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc thông qua thủ tục xem xét, giải quyết tại Tòa án (Phương án 1 của dự thảo Luật).

Tuy nhiên, cũng nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành với phương án tạm coi tài sản, thu nhập mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc là thu nhập chưa nộp thuế và Nhà nước sẽ tiến hành thu thuế thu nhập cá nhân (Phương án 2 của dự thảo Luật).

Ngoài ra, có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị một số phương án khác như: Xử phạt hành chính ở mức cao đối với hành vi không giải trình được hợp lý nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm; giữ quy định Luật Phòng chống tham nhũng hiện hành; hình sự hóa hành vi làm giàu bất chính…

Cho ý kiến về dự luật này, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc đồng tình với phương án xử lý tài sản bất minh thông qua quy trình tố tụng tại toà bởi theo ông, cử tri sẽ hoan nghênh phương án này vì thể hiện được quan điểm mạnh mẽ của nhà nước với nguyên tắc, đã là tài sản tham nhũng là phải tịch thu toàn bộ.

Cùng quan điểm này, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cũng đánh giá xử lý tải sản bất minh tại toà là phương án giải quyết văn minh, được cử tri quan tâm, ủng hộ.

Tuy nhiên, cả Tổng thư ký Nguyễn Hạnh Phúc và Trưởng ban Dân nguyện đều bày tỏ e ngại về tính khả thi của quy định này. Theo đó, Tổng thư ký Quốc hội cho biết, thực tế trước mỗi kỳ đại hội, mỗi lần bầu cử, đơn thư, tố cáo về vấn đề tài sản của cán bộ luôn tăng rất cao nên khi quy định này được đưa ra, lượng đơn thư sẽ có khả năng tăng hơn nữa. Trong khi đó, cơ quan kiểm soát tài sản cán bộ hiện đang làm kiêm nghiệm, khó có khả năng xử lý hết được.

Còn Trưởng ban Dân nguyện thì đề nghị làm rõ thủ tục, quy trình, thời gian cần thiết để xử lý một vụ kiện tài sản bất minh của cán bộ..

Trong khi đó, tiếp tục ủng hộ phương án xử lý theo hướng đánh thuế với phần tài sản cán bộ không giải trình được về nguồn gốc như đã từng phát biểu nhiều lần trước đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, cần nhiều chế tài để chống tham nhũng mà việc kiểm soát dòng tiền, hạn chế dùng tiền mặt trong tiêu dùng mới là biện pháp căn cơ trong kiểm soát tài sản, thu nhập cán bộ.

Theo ông Hiển, việc xử lý tài sản không chứng minh được nguồn gốc hoàn toàn có thể điều chỉnh được bằng luật thuế.

“Luật hiện hành quy định những khoản thu nhập không thường xuyên diện này bị áp thuế cao nhất là 35%, nếu không kê khai còn phải chịu phạt 1 đến 3 lần. Nếu áp dụng các quy định ở mức tối đa thì hoàn toàn có thể thu hồi gần như 100% tài sản đó, vẫn đáp ứng nguyên tắc, tài sản đã xác định là hình thành do tham nhũng thì phải thu hồi” - ông Phùng Quốc Hiển nói.

“Cứ làm nghiêm như vậy thì đã đạt mục tiêu rồi, việc gì phải phức tạp xây dựng quy định xử lý thông qua tố tụng, hành chính, đưa sang toà sang Viện Kiểm sát nữa. Việc kê khai tài sản chính là căn cứ để thu thuế, còn người nào không kê khai thì cơ quan thuế có quyền ấn định số thuế. Thực hiện theo phương án này là theo đúng luật hiện hành, không phải sửa, phải thêm gì. Cứ làm cho nghiêm là sẽ vào nề nếp ngay” - ông Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh.

Phương án này cũng được Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định đồng tình. Ngoài ra, theo ông Định, người khai gian để trốn thuế ở mức độ lớn còn bị truy tố hình sự.

Phân tích ưu, nhược điểm của từng phương án, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng cho rằng, phương án xử lý tại tòa thể hiện được thái độ mạnh mẽ của Nhà nước đối với tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc; giải quyết được những vướng mắc trong kiểm soát tài sản, thu nhập của Luật Phòng chống tham nhũng hiện hành; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng. Đồng thời, việc giao cho Tòa án xem xét, quyết định về tính hợp lý của việc giải trình cũng bảo đảm được tính khách quan, minh bạch và quyền lợi của các bên. Đây cũng là hình thức xử lý mà nhiều nước trên thế giới đang áp dụng .

Cũng theo bà Nga, phương án này không mâu thuẫn với quy định của pháp luật hiện hành về trách nhiệm chứng minh. Bởi vì Luật Phòng chống tham nhũng hiện hành đang quy định người có nghĩa vụ kê khai phải có tránh nhiệm giải trình về nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm và quy định này tiếp tục được kế thừa trong dự thảo Luật. Mặt khác, Cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập vẫn phải có trách nhiệm chứng minh tính không hợp lý trong việc giải trình về nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm của người có nghĩa vụ kê khai.

Về băn khoăn của các đại biểu đối với trình tự, thủ tục giải quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, thủ tục giải quyết sẽ áp dụng tương tự như trình tự, thủ tục xem xét, quyết định các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án và phiên họp có sự tham gia của Luật sư, người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên, bảo đảm dân chủ, thận trọng, khách quan, các bên có quyền khiếu nại quyết định giải quyết của Tòa án. Đồng thời, quy trình, thủ tục giải quyết loại việc này tại Tòa án cũng nhanh chóng; hạn chế làm phát sinh thủ tục xử lý kéo dài và ít gây áp lực trong bối cảnh Tòa án đang có dấu hiệu quá tải do phải thụ lý, giải quyết rất nhiều loại vụ việc, vụ án khác.

Tuy nhiên, bà Lê Thị Nga lưu ý, theo phương án này thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải ban hành Pháp lệnh quy định về trình tự, thủ tục giải quyết cũng như việc thi hành thì phán quyết của Tòa án mới thi hành được.

Về phương án thu thuế, Chủ nhiệm ủy ban Tư pháp cho rằng chưa thể hiện được thái độ thật nghiêm khắc của Nhà nước trong xử lý tài sản, thu nhập có dấu hiệu không minh bạch trong phòng chống tham nhũng, có thể dẫn đến việc trùng lặp trong thu thuế hoặc bỏ lọt hành vi phạm tội trốn thuế.

Phương án này cũngchưa bảo đảm đầy đủ quyền được bảo vệ tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai thông qua thủ tục tố tụng tư pháp có tranh tụng công khai tại Tòa án.

Ngoài ra, theo phương án này sẽ phải sửa đổi Luật thuế thu nhập cá nhân để bổ sung thu nhập chịu thuế và thuế suất. Đồng thời, quy định về thuế suất 45% như dự thảo Luật do Chính phủ trình cần được đánh giá tác động, nghiên cứu đầy đủ để đưa ra mức thuế phù hợp với thực tiễn.

Theo Ủy ban Tư pháp, nếu Quốc hội quyết định theo phương án này thì đề nghị Chính phủ khẩn trương nghiên cứu sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân để bổ sung thu nhập chịu thuế và thuế suất, bảo đảm tính đồng bộ để ngay khi Luật PCTN (sửa đổi) có hiệu lực thì quy định về xử lý tài sản, thu nhập mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc thực hiện được ngay.

Chốt lại phần thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, việc xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm mà không giải trình được hợp lý về nguồn gốc là để phòng chống tham nhũng hiệu quả và phù hợp với lòng dân.

"Dân họ không cần biết ông đó ở tù bao nhiêu năm mà muốn biết vụ án tham nhũng đó đã thu hồi tài sản tham nhũng đó được chưa, được bao nhiêu? Đi tiếp xúc cử tri, họ đều hỏi câu này. Quan tâm nhất của người dân là thu hồi tài sản tham nhũng", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch Quốc hội, khi xử lý cần phải tính đến đặc điểm văn hoá của người Việt là tích luỹ tài sản nhiều đời, tặng cho, thừa kế…

“Tài sản cán bộ công chức hình thành từ rất nhiều nguồn khác nhau, không phải chỉ từ lương. Trong khi đó pháp luật cũng chưa quy định buộc người dân phải chứng minh nguồn gốc tài sản. Các nước thì có, mua cái nhà, cái xe phải chứng minh tiền đó từ đâu có, còn mình cứ có tiền thì mua nhà, mua xe, không phải chứng minh.” Chủ tịch Quốc hội nêu.

Chốt lại, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cả 2 phương án xử lý tài sản không giải trình được nguồn gốc trong dự thảo luật đều có ưu, khuyết điểm nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất báo cáo cả 2 phương án, còn có trình ra Trung ương thảo luận hay không, thì do Bộ Chính trị quyết định.

Xuân Hưng