- Tại Diễn đàn Sáng tạo Nội dung số, Bảo vệ Bản quyền số và Quảng cáo số diễn ra chiều 24/4, ông Tạ Mạnh Hoàng - Chủ tịch Liên minh Sáng tạo Nội dung số Việt Nam (DCCA), Tổng Giám đốc Sconnect Việt Nam đã chia sẻ về những cơ hội, thách thức và kinh nghiệm để sản phẩm nội dung số Việt Nam có thể chinh phục thị trường quốc tế.

Tiềm năng và cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam

Nhận định về cơ hội cho các doanh nghiệp nội dung số Việt Nam, ông Tạ Mạnh Hoàng cho rằng, tính đến tháng 01/2023, nước ta có 77,93 triệu người dùng Internet, tương đương 79,1% tổng dân số, tăng 5,3 triệu so với năm 2022.

Số kết nối di động đang hoạt động là 161,6 triệu kết nối, tương đương với 164,0% tổng dân số, tăng 4,7 triệu so với năm 2022. Số người sử dụng mạng xã hội là 70 triệu người tương ứng với 71% dân số Việt Nam, trong đó 68% trên 18 tuổi sử dụng mạng xã hội.

Sự phát triển của các nền tảng xuyên biên giới đã mở ra một thế giới phẳng, cho phép các nhà sáng tạo nội dung số tiếp cận với công chúng một cách dễ dàng hơn. Tại Việt Nam có 66,2 triệu người dùng Facebook; 63 triệu người dùng Youtube; 10,3 triệu người dùng Instagram; 49,86 triệu người dùng Tik Tok, với khoảng 2 triệu thuê bao Netflix.

Hành vi tiêu dùng số cũng có sự dịch chuyển đáng kể, 4 xu hướng ảnh hưởng mạnh mẽ tới hành vi tiêu dùng số: Mua sắm trên mạng xã hội; Trải nghiệm VR/AR (75% người dùng cho biết VR/AR làm gia tăng trải nghiệm trực tuyến của họ; Social video (90% người dùng tương tác với video sau khi xem); Trí tuệ nhân tạo (hơn 100 triệu người sử dụng Chat GPT sau 2 tháng).

Thị trường phim hoạt hình trên toàn cầu cũng tăng trưởng ngoạn mục, ước đạt 391,19 tỷ USD năm 2022 và dự kiến lên tới 587,1 USD vào năm 2030, với tỉ lệ tăng trưởng hàng năm 5,2%.

Riêng lĩnh vực hoạt hình 3D đang tăng tốc phát triển rất nhanh, doanh thu hoạt hình 3D dự kiến tăng đến 47,021 triệu USD vào năm 2030 với CAGR là 12,5% từ 2022 - 2030. Thị trường Bắc Mỹ dẫn đầu với thị phần chiếm hơn 37,4% vào năm 2021; Asia-Pacific dự kiến tăng với CAGR hơn 13,2% (2022 - 2030); Ngành media & entertainment chiếm hơn 34,8% thị phần; Về technique type, 3D modeling chiếm khoảng 30,9% thị phần vào 2021; Sự gia tăng của công nghệ VFX trong motion pictures, là lý do chính khiến gia tăng thị phần hoạt hình 3D.

Ngành công nghiệp nội dung số trên toàn cầu cũng đã có bước phát triển rất nhanh trong nhiều lĩnh vực như truyền thông, công nghệ, thiết kế, nghệ thuật, giải trí, và nhiều lĩnh vực khác. Trong đó, các quốc gia có sự thành công đáng kể như: Trung Quốc (doanh thu 104,2 tỷ USD năm 2022); Mỹ (doanh thu 65,8 tỷ USD năm 2022); Nhật Bản (doanh thu 42,8 tỷ USD năm 2020); Hàn Quốc (gần 1 tỷ USD năm 2022).

Bên cạnh đó, Việt Nam còn có lợi thế về nguồn nhân lực trẻ, với khả năng tiếp cận công nghệ nhanh và tính sáng tạo cao. Nhiều trường tham gia đào tạo thiết kế đồ họa, truyền thông đa phương tiện tại Việt Nam: ĐH FPT, ĐH Phương Đông, Học viện Côn nghệ Bưu chính viễn thông, Cao đẳng truyền hình,...

Nguồn nhân lực trẻ: 60% Youtuber VN dưới 25 tuổi, trong đó 42% dưới 18 tuổi; 70% Youtuber bắt đầu sản xuất nội dung khi còn là học sinh sinh viên.

Chủ trương của Chính phủ thúc đẩy kinh tế số thành ngành mũi nhọn. Nhà nước xây dựng một loạt chính sách tạo các hành lang pháp lý thuận lợi hoạt động kinh doanh, nghiên cứu chính sách thuế, hoạt động kết nối xúc tiến thương mại, thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao

Thách thức và khó khăn của doanh nghiệp Việt Nam

Ông Tạ Mạnh Hoàng cũng nêu ra những thách thức, khó khăn của các doanh nghiệp Việt Nam. Đầu tiên có thể kể đến là mô hình kiếm tiền nhanh phổ biến ở Việt Nam hiện nay chủ yếu mang tính tự phát và mang tính rủi ro cao.

Số lượng các doanh nghiệp startup nhiều nhưng quy mô nhỏ và thời gian tồn tại ngắn. Đến hết 2022, Việt Nam có khoảng 3.800 startup, đứng thứ 54 trong hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu, nhưng chỉ 50% startup tồn tại sau 5 năm hoạt động. Việt Nam thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao vai trò là tổng công trình sư, đủ tầm nhìn thiết kế sản phẩm một cách toàn diện - đa dòng, đa mảng như mô hình sản phẩm 360 của Nhật - Hàn - Mỹ.

Doanh nghiệp Việt Nam sức cạnh tranh yếu dễ bị tổn thương khi ra nhập thị trường quốc tế. Trường hợp một  doanh nghiệp lớn ở Anh đã lạm dụng quyền SHTT để tranh chấp bộ nhân vật hoạt hình Wolfoo của Sconnect Việt Nam. Cũng doanh nghiệp ở Anh khởi kiện hơn 30 vụ xâm phạm quyền tác giả, nhãn hiệu ở Trung Quốc, 02 vụ ở Nga. Một số DN game Việt Nam bị vướng vào kiện tụng SHTT từ các công ty Trung Quốc, Nhật Bản. Việt Nam bị gán nhãn là nước có vi phạm bản quyền phổ biến.

Doanh nghiệp Việt Nam cũng chưa có các sản phẩm thực sự nổi bật tạo tiếng vang lớn trên thế giới. Việt Nam đang thiếu các sản phẩm nổi bật trong nước cũng như trên thế giới để tạo ra sự nhận biết của khách hàng, đối tác dẫn tới thiếu cơ hội kinh doanh và giá trị nguồn lao động chưa cao.

Nhận thức của người dùng sản phẩm nội dung số chưa cao, dễ bị lôi kéo vào các sản phẩm tiêu cực không mang nhiều giá trị, chưa tôn trọng bản quyền.

Sự phát triển của quá nhanh của các loại hình nội dung cũng khiến Việt Nam chưa có các mục tiêu và chiến lược tổng thể kịp thời để hỗ trợ phát triển ngành nội dung số. Sáng tạo hay kinh doanh trên nền tảng số chưa được thực sự được coi là một mảng kinh doanh và có tỷ trọng cụ thể trong nền kinh tế. Chúng ta còn thiếu đi những hành lang pháp lý để bảo vệ và nâng cao vị thế của các doanh nghiệp trên trường quốc tế, chưa có các phương án bảo vệ trước tranh chấp có thể xảy ra.

Giải pháp để chinh phục thị trường quốc tế

Với những điểm mạnh và điểm yếu nêu trên, ông Tạ Mạnh Hoàng cũng chia sẻ về kinh nghiệm trong việc xây dựng và phát triển của một đơn vị sáng tạo nội dung cho thị trường quốc tế.

Doanh nghiệp nội dung số Việt Nam nên nghiên cứu và vận dụng mô hình phát triển thành công của các doanh nghiệp: Mỹ, Nhật, Hàn Quốc. Phát triển mô hình phát triển sản phẩm IP (tài sản sở hữu trí tuệ): Đa dạng dòng sản phẩm, đa dạng nền tảng kinh doanh, đa ngành kinh doanh. Kiên trì chinh phục từng dòng sản phẩm, nền tảng kinh doanh, mảng kinh doanh từ thị trường trọng tâm mở rộng ra toàn thế giới.

Xây dựng mô hình kinh doanh bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam, bước chuyển từ mô hình kiếm tiền nhanh sang mô hình phát triển bền vững.

Liên tục nâng cao năng lực phát triển của doanh nghiệp. Tăng cường giao lưu liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp cùng mảng trong nước và quốc tế, tham dự các triển lãm, hội trợ cùng mảng quốc tế, tiếp cận và học hỏi các mô hình quản trị hiện đại, các công nghệ mới, tuyển dụng và bồi dưỡng phát triển đội ngũ chuyên gia trong mảng.

Kết nối với các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp, tham vấn chính sách phát triển cùng cơ quan nhà nước. Chia sẻ những vướng mắc, các khó khăn làm cơ sở để tạo nên sự kết nối với các cơ quan quản lý nhà nước tạo sự thuận lợi xây dựng các chính sách và chiến lược phát triển tổng thể mảng, tạo dựng các cơ hội kinh doanh, nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Ngày 24/4/2023, tại Hà Nội, Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC và Hội Truyền thông số Việt Nam chủ trì, thực hiện bởi Trung tâm Nội dung số VTC Now và Liên minh Sáng tạo Nội dung số (DCCA) tổ chức diễn đàn quốc gia "Sáng tạo Nội dung số, Bảo vệ bản quyền số và Quảng cáo số".

Diễn đàn "Sáng tạo Nội dung số, Bảo vệ bản quyền số và Quảng cáo số" quy tụ hơn 300 đại biểu là đại diện Lãnh đạo các cơ quan chính phủ, các bộ, ngành, những nhà quản lý, hoạch định chính sách, chuyên gia uy tín cùng các doanh nghiệp tiêu biểu trong lĩnh vực sản xuất nội dung số, kinh doanh, khai thác thương mại quảng cáo số trong và ngoài nước.

Đây là một điểm hẹn chất lượng để kết nối các nhà sáng tạo nội dung số với các tổ chức, doanh nghiệp quảng cáo, nhãn hàng, đồng thời cũng là nơi chia sẻ kinh nghiệm sản xuất nội dung số, phân tích chuyên sâu thực trạng và cơ hội, tháo gỡ rào cản, khó khăn giúp các cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp xác định hướng đi đúng đắn trong giai đoạn tiếp theo.

Theo ông Vũ Kiêm Văn - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA), VDCA luôn đồng dòng chảy phát triển công nghiệp nội dung số, vấn đề bảo vệ bản quyền nội dung số và kinh doanh quảng cáo số, là cầu nối giữa quản lý của cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp sản xuất, sáng tạo nội dung số, quảng cáo số cũng như người dùng cuối cùng để góp phần xây dựng môi trường kinh doanh lĩnh vực nội dung số phát triển lành mạnh đúng quy định của pháp luật Việt Nam và hòa nhập vào dòng chảy của toàn cầu.

Cũng trong khuôn khổ sự kiện, Hội Truyền thông số Việt Nam đã ra mắt Trục Bản quyền số quốc gia, nền tảng kết nối các nhà sản xuất nội dung, nhà công nghệ, nhà quảng cáo, cơ quan quản lý nhà nước, các nền tảng công nghệ... trong việc bảo vệ bản quyền số.

Phạm Lê