VINASA kiến nghị xem xét bỏ điều 292 Bộ luật Hình sự 2015

06:44, 10/08/2016
|

(VnMedia) - Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA) vừa gửi văn bản xin kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan, bộ, ngành hữu quan xem xét hủy bỏ điều 292 của Bộ luật Hình sự 2015 với 10 lý do được nêu ra đi kèm phân tích cụ thể.

Theo VINASA, điều 292 Bộ luật Hình sự 2015 đang gây tâm lý hoang mang, lo lắng và tạo thành một làn sóng phản đối mạnh mẽ, đặc biệt là từ cộng đồng khởi nghiệp và cộng đồng doanh nghiệp CNTT nói chung. Với vai trò của một tổ chức xã hội nghề nghiệp chuyên ngành, đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp CNTT và cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực CNTT, để đưa ra kiến nghị xem xét bỏ điều 292 Bộ luật Hình sự 2015.

Những lý do cho thấy điều 292 nhiều bất hợp lý

VINASA đưa ra lý do thứ nhất đó là điều 292 hình sự hóa hoạt động kinh doanh trái phép, đồng thời với hình sự hóa hoạt động kinh doanh trên mạng; Lý do thứ hai, điều 292 vi phạm quyền tự do kinh doanh được Hiến pháp 2013 qui định. Lý do thứ ba, điều 292 trái với đường lối, chủ trương phát triển kinh tế được thể hiện trong Hiến pháp 2013; Lý do thứ tư, Điều 292 đi ngược lại với quan điểm chủ trương, chính sách, chiến lược của Đảng và Chính phủ về thúc đẩy phát triển, ứng dụng CNTT; ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của không chỉ ngành CNTT mà còn của tất cả các ngành, lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội đất nước; Lý do thứ 5, Điều 292 không phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển trong thời đại số; Lý do thứ 6, điều 292 đi ngược lại quan điểm của Đảng và Chính phủ về không hình sự hóa các quan hệ hành chính, kinh tế đã được qui định trong Hiến pháp và được Thủ tướng Chính phủ khẳng định mạnh mẽ tại hội nghị “Doanh nghiệp - Động lực phát triển kinh tế” tổ chức ngày 29/4/2016 vừa qua tại TP Hồ Chí Minh.

Lý do thứ 7, điều 292 qui định về hành vi tội phạm chưa phù hợp với quan điểm về tội phạm được qui định tại điều 8 của Bộ luật Hình sự; Lý do thứ 8, Điều 292 vi phạm nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật - một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của pháp luật; Lý do thứ 9, điều 292 có nhiều nội dung qui định bất cập, chưa thống nhất về khái niệm pháp lý với các luật chuyên ngành, dễ gây các cách hiểu và giải thích khác nhau trong quá trình áp dụng, thực thi pháp luật.

Trong điều 292, hoặc hành vi cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán đem lại lợi ích lớn cho sự phát triển thương mại điện tử và hạn chế thói quen dùng tiền mặt cũng bị xem là tội phạm giống như hành vi cung cấp dịch vụ kinh doanh tiền ảo hay cung cấp dịch vụ đổi thưởng,… trong các trò chơi điện tử.
Trong điều 292, hành vi cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán đem lại lợi ích lớn cho sự phát triển thương mại điện tử và hạn chế thói quen dùng tiền mặt cũng bị xem là tội phạm giống như hành vi cung cấp dịch vụ kinh doanh tiền ảo hay cung cấp dịch vụ đổi thưởng… trong các trò chơi điện tử.

Với mỗi lý do đưa ra, VINASA đều có những phân tích và dẫn chứng cụ thể, chi tiết. Chẳng hạn, với lý do thứ 4, VINASA phân tích, sự phát triển bùng nổ của CNTT cùng với mạng máy tính, viễn thông và internet đã và đang tạo ra các cuộc cách mạng công nghệ làm biến đổi sâu sắc mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội trên phạm vi toàn cầu. Nhận thức sâu sắc về vai trò đặc biệt quan trọng và những tác động to lớn của CNTT đối với sự phát triển của đất nước, Đảng, Quốc hội và Chính phủ đã đề ra nhiều quan điểm, chủ trương, chính sách, chiến lược nhằm thúc đẩy phát triển, ứng dụng CNTT trong mọi mặt của đời sống kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Theo VINASA, Điều 292 hình sự hóa hoạt động kinh doanh dịch vụ trên mạng sẽ tạo ra rào cản pháp lý và tâm lý hạn chế người dân và doanh nghiệp ứng dụng CNTT nói chung, mạng viễn thông, internet nói riêng vào trong hoạt động kinh doanh, phát triển kinh tế, đi ngược lại với các quan điểm, chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Chính phủ về thúc đẩy phát triển và ứng dụng CNTT.  

Chứng minh Điều 292 vi phạm nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật - một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của pháp luật (lý do thứ 8), theo VINASA, bất bình đẳng lớn nhất đồng thời là bất hợp lý nghiêm trọng nhất, thậm chí là sự bất khả thi của điều 292 là sự bất bình đẳng giữa các loại chủ thể khác nhau cùng thực hiện hành vi phạm tội điều 292. Cụ thể là giữa cá nhân và thương nhân là cá nhân với pháp nhân thương mại. Căn cứ theo qui định tại điều 2 và điều 76 Bộ luật Hình sự 2015 thì các pháp nhân thương mại không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm tại điều 292. Theo điều 75 Bộ luật Dân sự 2015 “Pháp nhân thương mại bao gồm doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác”. Điều đó nghĩa là các doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác thực hiện các hành vi cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Điều này hoàn toàn không phù hợp với quan điểm mới của Bộ luật Hình sự 2015 về trách nhiệm hình sự của pháp nhân; đồng thời không phù hợp với thực tiễn bởi các hành vi cung cấp dịch vụ qui định tại điều 292 chủ yếu là do các doanh nghiệp thực hiện.

Mặt khác, chính sự bất hợp lý đó khiến cho điều 292 dễ bị “vô hiệu hóa” trong thực tiễn, bởi đối tượng phạm tội có thể thoát khỏi điều 292 chỉ đơn giản bằng việc thực hiện động tác đăng ký thành lập Doanh nghiệp trước khi thực hiện hoạt động cung cấp dịch vụ trái phép. Với sự bất bình đẳng, bất hợp lý và bất khả thi đó, điều 292 không chỉ không đạt được mục đích ban hành điều luật này mà còn tạo hậu quả trái ngược, trở thành rào cản pháp lý và tâm lý rất lớn, làm nản chí cộng đồng khởi nghiệp. Bởi cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo chính là đối tượng có nguy cơ cao nhất vi phạm và bị truy cứu trách nhiệm theo điều 292…

Tác động tiêu cực đối với ngành CNTT và nền kinh tế nói chung

Theo phân tích của VINASA, với những điểm vi phạm, mâu thuẫn và bất hợp lý nêu trên, nếu thực thi điều 292 vào thực tiễn sẽ gây ra các hệ lụy nghiêm trọng, tác động tiêu cực đối với ngành CNTT và nền kinh tế nói chung.

Điều 292 không chỉ đặt các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực CNTT, mà còn đặt mọi doanh nghiệp hoạt động trong các ngành nghề kinh doanh có điều kiện vào nguy cơ bị hình sự hoá khi nỗ lực đổi mới sáng tạo trong việc cung cấp điện tử hoá trên mạng các dịch vụ kinh doanh truyền thống. Điều này sẽ gây tác động cản trở hoạt động đổi mới sáng tạo, kìm hãm hoạt động khởi nghiệp công nghệ, phá hỏng những nỗ lực hiện nay của Đảng, Chính phủ và cộng đồng xã hội trong việc xây dựng Việt Nam trở thành một quốc gia khởi nghiệp.

Ảnh hưởng xấu đến hình ảnh môi trường kinh doanh và thu hút đầu tư của Việt Nam đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ CNTT; làm suy giảm năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp và cả nền kinh tế so với các quốc gia khác trong khu vực; Có nguy cơ gây bất lợi cho Việt Nam trong bối cảnh hội nhập trong cộng đồng kinh tế ASEAN và tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đặc biệt là TPP;

Gây tâm lý hoang mang cho cộng đồng doanh nghiệp dịch vụ CNTT nói riêng và nhiều ngành nghề, lĩnh vực hiện đang thuộc diện kinh doanh có điều kiện nói chung;

Tăng nguy cơ dẫn đến chảy máu chất xám, thất thu thuế khi các doanh nghiệp công nghệ đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ của Việt Nam bỏ ra nước ngoài thành lập doanh nghiệp. Mặt khác lại tăng thêm lý do và động cơ để các doanh nghiệp nước ngoài duy trì và phát triển mô hình cung cấp dịch vụ qua mạng internet xuyên biên giới vào Việt Nam mà không đăng ký hoạt động chính thức tại Việt Nam để tránh thuế và tránh phải xin phép, tránh trách nhiệm hình sự.

Đối xử bất công đối với doanh nhân, doanh nghiệp, những người làm ăn chân chính tạo ra của cải vật chất cho xã hội, làm giàu cho đất nước nhưng lại dễ dàng bị quy kết thành tội phạm chỉ vì những lỗi vi phạm về thủ tục hành chính, làm thui chột tinh thần doanh nhân, tinh thần khởi nghiệp.

Tạo tiền đề cho cơ chế xin cho nặng nề trong việc cấp giấy phép và đẻ ra các loại giấy phép con trong các ngành kinh tế và các tiêu cực khác như khả năng lạm dụng qui định của luật để sách nhiễu doanh nghiệp.

Đây cũng chính là lý do thứ 10 mà VINASA nêu ra.

Trong văn bản kiến nghị, VINASA cũng cho hay sẽ cùng cộng đồng doanh nghiệp CNTT, cộng đồng khởi nghiệp công nghệ sẽ tiếp tục nghiên cứu đóng góp ý kiến để hoàn thiện Bộ luật Hình sự.

“Điều 292. Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông”.

1. Người nào cung cấp một trong các dịch vụ sau đây trên mạng máy tính, mạng viễn thông không có giấy phép hoặc không đúng nội dung được cấp phép, thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc có doanh thu từ 500.000.000 đồng đến dưới 2.000.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm:

a) Kinh doanh vàng trên tài khoản;

b) Sàn giao dịch thương mại điện tử;

c) Kinh doanh đa cấp;

d) Trung gian thanh toán;

đ) Trò chơi điện tử trên mạng;

e) Các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Có tính chất chuyên nghiệp;

d) Tái phạm nguy hiểm;

đ) Thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc có doanh thu từ 2.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng.

3. Phạm tội trong trường hợp thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên hoặc có doanh thu 5.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 1.500.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Hiền Mai


Ý kiến bạn đọc