Hòa giải “kín” tại tòa, tránh ồn ào như vụ ly hôn của ông chủ Trung Nguyên

15:44, 26/11/2019
|

 - Dẫn những ồn ào từ vụ li hôn của vợ chồng ông chủ Trung Nguyên khi các báo đưa tin, cập nhật từng chi tiết, đại biểu (ĐB) Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) đề nghị tập trung hoàn thiện thiết chế hòa giải tại Tòa án để khuyến khích các bên lựa chọn...

Xét xử công khai: Người trong cuộc không mong muốn

Phát biểu thảo luận về dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, ĐB Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) cho biết, hiện nay, trên thế giới, các nước đang đi theo hướng đưa vụ việc tranh chấp ra Tòa xét xử chỉ là sự lựa chọn cuối cùng của các bên đương sự nên đã tập trung hoàn thiện thiết chế hòa giải tại Tòa án để khuyến khích các bên lựa chọn.

Do vậy, ĐB Thủy tán thành với việc thiết lập phương thức mới là phương thức hòa giải tại Tòa án và đề nghị là chưa quy định thu phí hòa giải ngoài. Phân tích những điểm có lợi của phương thức hòa giải này, ĐB tỉnh Bắc Kạn nêu rõ, khác với phương thức xét xử tại Tòa án bị ràng buộc bởi nguyên tắc hiến định là nguyên tắc xét xử công khai, báo chí và mọi người đều có quyền tham dự thì hòa giải được tiến hành trong một môi trường riêng, chỉ có sự tham gia của các bên liên quan.

Điều này đã giúp cho các bên yên tâm tin tưởng ngồi lại với nhau để giải quyết các tranh chấp bất đồng, thậm chí là có thể nói hết những uẩn khúc, những nguyên nhân sâu xa dẫn tới mâu thuẫn và tính ưu việt này không phải khi nào cũng có được ở các phiên tòa công khai, nhất là trong các vụ án ly hôn, các vụ án kinh doanh thương mại.

“Chúng ta có thể thấy rất rõ điều này khi theo dõi phiên tòa xét xử vụ án ly hôn của vợ chồng ông Vua cà phê Trung Nguyên Đặng Lê Nguyên Vũ vừa qua, mọi mâu thuẫn trong quá trình hôn nhân cũng như những tình tiết cụ thể của vụ án đã được hàng chục tờ báo cập nhật và đưa tin hàng ngày và chắc rằng đây là điều mà những người trong cuộc không hề mong muốn” - ĐB Nguyễn Thị Thủy nêu ví dụ thực tế.

Cũng theo  ý kiến của ĐB Thủy, nếu được các bên đồng ý thì hòa giải viên còn có thể mời cả những người có uy tín trong dòng họ, bạn bè tin cậy của các bên cùng tham gia hòa giải để phân tích phải, trái, thiệt hơn giúp các bên cân nhắc suy nghĩ thấu đáo trước khi quyết định.

ĐBQH đoàn Bắc Kạn Nguyễn Thị Thủy
ĐBQH đoàn Bắc Kạn Nguyễn Thị Thủy

Bà Thủy cho biết, thí điểm vừa qua thì nhiều hòa giải viên đã sử dụng hiệu quả cách làm này. Kết quả là nhiều vụ các bên đã từ bỏ ý định ly hôn và quay trở lại đoàn tụ, nhiều vụ vay mượn trong nhân dân, mâu thuẫn trong làm ăn kinh tế đã được giảng hòa và tìm ra được những giải pháp phù hợp nhất mà cả hai bên cùng chấp nhận.

Trong khi đó, với phương thức xét xử tại Tòa án, việc mời những người nêu trên tham gia là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng. Bản án có thể bị hủy để xét xử lại, bởi vì Tòa án chỉ được phép mời những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án.

Hòa giải chi phí thấp, tỷ lệ thành công cao

Về chi phí cho việc xét xử và thi hành một bản án dân sự, hành chính hiện nay, theo bà Thủy, là rất tốn kém.

Cụ thể, để mở một phiên tòa sơ thẩm hiện nay ít nhất phải có 5 cán bộ tư pháp, gồm Thẩm phán, các hội thành, kiểm sát viên, Thư ký tòa án, đó là chưa kể những vụ án phải triệu tập cả giám định viên, thẩm định giá, phiên dịch tham gia và phải trả chi phí cho người này.

“Chúng tôi đã đề nghị Bộ Tư pháp cung cấp thông tin về 10 vụ dân sự phải huy động số lượng cán bộ tham gia cưỡng chế đông nhất, 10 vụ đã gây tốn kém nhất cho ngân sách nhà nước và 10 vụ có thời gian thi hành án kéo dài nhất. Kết quả đến nay đã có những vụ phải huy động đến 199 cán bộ tham gia cưỡng chế thi hành một bản án dân sự như ở Khánh Hòa. Số lượng các bản án có thời gian thi hành trên 10 năm mà đến ngày hôm nay vẫn chưa xong lên đến con số hàng nghìn” - ĐB Thủy nêu những con số ấn tượng.

Nói thêm về tính hiệu quả, ĐB Nguyễn Thị Thủy cho biết, kết quả thí điểm hòa giải vừa qua tại 16 tỉnh cho thấy, tỷ lệ hòa giải thành công đạt 78%, tức là cứ 100 vụ đưa ra hòa giải thì có tới 78 vụ thành công, chỉ còn 22 vụ phải đưa ra xét xử. Đặc biệt có những tỉnh như tỉnh Khánh Hòa, Bình Dương thì tỷ lệ hòa giải thành công đạt trên 90%.

Về kinh phí, ĐB Thủy cho biết, mức chi cho một phiên tòa sơ thẩm là 5,5 triệu, trong khi mức chi cho một vụ hòa giải chỉ là 1,2 triệu, tức là ít hơn 3,3 triệu và thí điểm vừa qua đã hòa giải thành công gần 40.000 vụ. “Nếu lấy 40.000 vụ này nhân với 3,3 triệu thì ít nhất cũng đã tiết kiệm được cho ngân sách là 132 tỷ đồng.” Bà Thủy tính toán và nói thêm mức chi 5,5 triệu cho một phiên tòa sơ thẩm nêu trên mới chỉ tính riêng tiền lương, tiền công để trả cho các cán bộ tư pháp, còn nếu tính đầy đủ mức chi để mở được một phiên tòa sơ thẩm cũng như việc không phải mở phiên tòa phúc thẩm, phiên tòa giám đốc thẩm và không phải tổ chức cưỡng chế thi hành án thì vừa qua đã tiết kiệm cho ngân sách rất lớn.

Dẫn tham khảo kinh nghiệm quốc tế, ĐB Thủy cho biết, để khuyến khích người dân lựa chọn phương thức hòa giải tại Tòa án thì nhiều nước quy định là không thu phí hòa giải, hoặc thu thì rất thấp so với án phí. Đồng tình với những phân tích của ĐB Thủy, ĐB Trần Hồng Hà (Vĩnh Phúc) đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc việc áp dụng không chỉ đối với những tranh chấp đã có đơn khởi kiện về dân sự, khiếu kiện hành chính mà nên áp dụng cả đối với những trường hợp tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, nhưng đương sự không lựa chọn khởi kiện mà lựa chọn cơ chế hòa giải, đối thoại tại Tòa án.

“Quy định theo hướng này sẽ tạo điều kiện và khuyến khích các bên lựa chọn giải quyết tranh chấp bằng hòa giải, đối thoại, đồng thời không mâu thuẫn, chồng chéo với các cơ chế pháp lý hiện hành” - ĐB Trần Hồng Hà nói.

Tuy nhiên, với điều khoản này, ĐB Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) băn khơn cho rằng, thông qua hòa giải, đối thoại tại Tòa án có thể dẫn đến kéo dài thời gian giải quyết vụ việc. Tranh luận với quan điểm này, ĐB Phạm Hồng Phong (Hậu Giang - Phó Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, sử dụng nguồn nhân lực cao hòa giải được các vụ tranh chấp lớn và phức tạp, chi phí thấp, rút ngắn thời gian, hàn gắn tình làng nghĩa xóm, giảm bớt các mâu thuẫn và ổn định xã hội. “Đây là một thủ tục rút gọn nên không kéo dài thời gian, mong đại biểu an tâm” - ĐB Phạm Hồng Phong khẳng định.

 

Xuân Hưng

Ý kiến bạn đọc